Planten en bomen gebruiken geurstoffen om insecten aan te trekken of natuurlijke vijanden te weren. Geuren spelen dus een belangrijke rol bij voortplanting en overleving. Voor ons mensen is dat niet anders. We kunnen de aromatische oliën gewonnen uit bomen en planten ook gebruiken ter ondersteuning van ons eigen welzijn, mits we dat respectvol doen, met zorg voor het behoud van soorten. Claudia de Vos is gespecialiseerd in de werking van deze oliën, ook wel essentiële of etherische olie genoemd. Deze keer vertelt ze wat limoen (citrus aurantifolia) te bieden heeft – veel!
Claudia: ‘De affirmatie en associatie die bij limoen past is ‘spick en span’. Net als citroen heeft ook limoen een antibacteriële en ontvettende eigenschap. Toen chloor nog niet bestond, werd citroen gebruikt om schoon te maken. Dat is meteen de reden dat citroen als geurstof werd toegevoegd aan synthetische schoonmaakmiddelen, toen die werden uitgevonden. Zo kon de associatie met frisheid behouden blijven.’
De citrusvruchtenfamilie
‘Een eigenschap van citrusvruchten in het algemeen is dat ze een opbeurende uitwerking hebben op mensen. Bergamot wordt bijvoorbeeld gebruikt als antidepressivum, ter ondersteuning bij behandelingen. Sinaasappel en mandarijn werken ontspannend. Limoen heeft al die eigenschappen ook.’
‘Tussen citroen en limoen is wel een groot verschil: wanneer je aan citroen ruikt, valt op dat het een ‘rechttoe rechtaan’ geur is, een redelijk eenvoudige geur. Net als sinaasappel. Maar limoen is rijker en verfijnder. Ruik je aan citroen dan voel je het water in je mond lopen, terwijl limoen zoet en zuur tegelijk ruikt. Die balans tussen zoet en zuur vind je ook bij bergamot, al overheerst bij bergamot het zure aspect weer. Bij limoen zijn het zoet en zuur in balans. In gerechten kun je limoen daarom gebruiken om zowel een zure als zoete ervaring toe te voegen. Je hebt dan geen citroen (zuur) en sinaasappel (zoet) meer nodig.’
Hoe limoen aanvankelijk met argwaan werd bekeken
‘Oorspronkelijk groeide limoen alleen in Sri Lanka, India en Israel. Het is een Aziatische, tropische vrucht. Arabische handelaren namen de vruchten mee naar Noord-Afrika, en Spaanse en Portugese kruisvaarders brachten ze weer vanuit Palestina naar Europa in de 16e eeuw.’
‘Zuid-Italië was het eerste gebied in Europa waar limoen gekweekt werd. Pas later zijn ze ook naar de Cariben verscheept. Na de 16e eeuw vond verdere verspreiding plaats naar Brazilië en Mexico. Er doet een verhaal de ronde over een bootlading citrusvruchten die was aangekomen in Europa, maar niet meteen met gejuich ontvangen werd. Onbekend maakt snel onbemind. Vanuit de haven was het gerucht verspreid dat de vruchten giftig en oneetbaar waren. Een schout verklaarde dat onzin. Hij kocht de lading op en gaf die te eten aan het volk. Dat was het begin van de interesse voor citrusvruchten in de 16e eeuw.’
Abraham Munting
‘Uit de 17e eeuw dateert het eerste recept voor het winnen van limoenolie. Abraham Munting, een kruidenkundige, lukte het limoen te destilleren. Hij noemde het een destillaat ‘om het hart te versterken’, om het gemoed te versterken.’
Innerlijk ontvetten en het hart versterken
‘Vandaag de dag wordt limoen nog steeds ingezet bij angststoornissen, apathie en depressie. Limoen helpt je namelijk op een zachte manier open te gaan staan. De olie ondersteunt daardoor niet alleen bij zwaarmoedigheid, maar stimuleert ook je creativiteit. De kruidige en zoetzure limoen is dus niet alleen letterlijk inzetbaar voor ontvetting, maar ook in overdrachtelijke zin voor innerlijke schoonmaak te gebruiken.’
‘Ga je ergens aan beginnen, maar heb je er morele vraagstukken over, of weet je niet of je er goed aan doet, dan zou je limoen kunnen gebruiken om je te helpen antwoord te vinden op de vraag: is het een goede beslissing, is het verantwoord?’
‘Van citroen wordt gezegd dat het een eetlustopwekkende vrucht is. Limoen is juist eetlustverminderend. Heb je veel trek, als gevolg van een bijwerking van medicatie bijvoorbeeld, dan is limoen een handig middel om je trek te verminderen. Je ontdoet jezelf van de impuls om meer te willen eten. En ook als je een emotie-eter bent kun je limoen gebruiken om je impulsen te verminderen. Bijvoorbeeld in combinatie met meditatie en een intentie. Voor deze doeleinden verspreid je de olie het best in de lucht, met een verstuiver (een aromiser).’
‘Als je limoen wil gaan gebruiken in een massage-olie kies dan voor een gedestilleerde olie in plaats van een geperste. Geperste olie bevat furocoumarinen, een stof die in combinatie met zonlicht voor huidverkleuring kan zorgen.’
‘Aan oliën kennen geurexperts geurclassificaties toe. We delen oliën bijvoorbeeld in naar de mate waarin een stof activerend of ontspannend is, ofwel erogeen of niet erogeen is. Limoen scoort hoog als niet-erogene olie, wat betekent dat je er scherper van geest door wordt. Niet-erogene stoffen stimuleren je creativiteit. Erogene stoffen helpen je weer om jezelf meer in je lijf te voelen zitten.
Limoen is dus een aanrader om te verdampen tijdens een brainstormsessie. Dat kan ook prima op een geursteentje, al is het bereik dan wat kleiner. Wil je limoen in een yogastudio gebruiken, dan heb je een verstuiver nodig.’
Goed om te weten bij aanschaf
‘Limoenolie wordt op twee manieren gewonnen: via een destillaat of koude persing van de schil. Bij een destillaat wordt olie met stoom uit de schil verdampt. Een destillaat bevat wat minder werkzame stoffen, maar is wel furocoumarine-vrij. Wist je trouwens dat de etherische olie die vandaag de dag geproduceerd wordt een bijproduct is van de sapindustrie?
Let er bij aanschaf op dat je een biologische olie koopt. Koudgeperste olie die niet-biologisch is bevat pesticiden, voor inwendig gebruik is het gebruik ervan af te raden.’
‘Net als alle citrusgeuren bevat limoen veel monoterpenen, een sterk geurende maar vluchtige geurmolecuul. Monoterpenen zijn vatbaar voor bederf. Na een jaar vermindert de geurkwaliteit doordat de olie onder invloed van oxidatie van samenstelling verandert. Je gaat de roest ruiken, we zeggen ook wel dat een olie dan ‘ranzig’ wordt.’
Eigenschappen van limoen in vogelvlucht: innerlijke helderheid – zuiverend – opwekkend – creativiteit bevorderend – eetlustremmend
2 x makkelijk toepassen
1.
Om de lucht in je huis of yogastudio te zuiveren of een creatieve sessie te ondersteunen. Wanneer je limoen in de lucht verspreidt met een verdamper/verstuiver werkt het antibacterieel, het zuivert de lucht en je geest.
2.
Ter ondersteuning bij luchtweginfecties. Limoen kun je goed inzetten bij luchtweginfecties en verkoudheid omdat ze een minder scherpe uitwerking heeft dan citroen. Doe enkele druppels in een kom kokend water en gebruik dat als stoombad. Je kunt ook 1 (!) druppel olie oplossen in een druppel honing op een lepeltje en daarna in je thee doen. Doe de olie BESLIST NIET rechtstreeks in je thee, want olie blijft op het water drijven en komt daarmee rechtstreeks in je slokdarm terecht waar het schade aanricht. Honing is hydrofiel, is een bindmiddel en een veilig vervoermiddel voor de olie.
Beeld: Claudia de Vos.
Op de aromamindfulnesskaart: limoen, en de kantwerkster van Johannes Vermeer uit 1669.
