Op 21 juni begint de astronomische zomer op het noordelijk halfrond. Ongeveer, want dat begin kan ook op 20 of 22 juni vallen, afhankelijk van het tijdstip waarop de zon de Kreeftskeerkring* bereikt en dan loodrecht op de aarde staat. Op deze langste dag van het jaar beleven we het energetische hoogtepunt van het jaar, door al die uren zon. Maar deze opvatting over de indeling van de seizoenen, met de 21e als startsein, wordt niet overal gedeeld.
In sommige Europese culturen wordt het hoogtepunt van de zomer van oudsher rond 21 juni gevierd – zo komt midzomernacht aan haar naam – en dat heeft vele voordelen. In China dacht men er in de oudheid al net zo over, schrijft Jaap Voigt in zijn boek Leven en werken in het ritme van de seizoenen. Op basis van de I Tjing. Per maand legt hij daarin uit hoe je het ritme van je leven af kunt stemmen op het ritme van de natuur buiten, om zo meer flow te ervaren. Hij geeft daarvoor concrete adviezen over wat je beter wel en niet kunt doen in een bepaalde maand. Denk aan dingen als het ontwikkelen of in de wereld brengen van een nieuw project, relaties aangaan (welke soort dan ook) of vakantie vieren.
Onze seizoensbeleving loopt achter op de natuur
De I Tjing is een wijsheidsboek uit de Chinese oudheid dat uitgaat van een holistische visie op het leven. Er is ook een energiekalender in de I Tjing opgenomen die een seizoensindeling hanteert waarbij 21 maart, 21 juni, 21 september en 21 december niet het begin van een nieuw seizoen zijn, maar het hoogtepunt ervan. De startdatum van elk seizoen ligt dan ongeveer 45 dagen daaraan voorafgaand.
Zoals we de zomer nu beleven, lopen we met onze huidige kalender dus zes weken achter op de natuurlijke zomer. Ons handelen is daarmee vertraagd ten opzichte van het natuurlijke ritme, stelt Voigt.
Kijk je het jaar rond naar buiten met deze kennis, dan beginnen je inderdaad dingen op te vallen. Opeens zie je dat begin augustus al bladeren van de bomen vallen en dat dat niet ‘heel vroeg’ is, maar precies de energetische herfst aankondigt. Hetzelfde is te zien in de lente. De eerste warme dagen en voorjaarsbloemen zijn te tellen lang voordat de astronomische lente is aangebroken.
De zomer begint nu, rond 5 mei
De zomer begint dus ongeveer nu en duurt tot ongeveer 7 augustus. De zomerperiode heeft in de natuur een specifieke functie. Voigt omschrijft het zo: wat de middag is in de dag, is de zomer in het jaar. ‘Wat in de winter nog kiemen zijn, komt in de lente in alle prilheid tevoorschijn en wordt in de zomer volledig zichtbaar als vorm. Groei raakt volgroeid; alles wordt volwassen.’
Dat zie je aan de bomen, die vol rijpgroen blad zitten en aan expansie in de natuur in het algemeen. Maar het is ook in onze eigen levens waar te nemen, als je erop let.
Zomerse invloeden op je leven
Het is in deze tijd van het jaar dat ideeën vanzelf een passende vorm krijgen, schrijft Voigt. Groei gaat in eerste instantie niet meer over groter worden, maar over rijping. Dat betekent voller en duidelijker worden. ‘Daardoor wordt de natuurlijke staat van mensen en dingen zichtbaar. De kracht van rijping is dat naast het innerlijk rijpingsproces dat gaande is, er vertrouwen ontstaat dat in de buitenwereld de juiste mens, de juiste situatie, de juiste gespreksgenoot en de juiste werkvorm gevonden zal worden, waardoor kruisbestuiving en dus voortplanting zal plaatsvinden.’
Rijping betekent ook afscheid nemen van wat niet passend is in je leven. De thema’s waarbinnen dat speelt, denk bijvoorbeeld aan relaties, vriendschappen en werk, worden in de zomer vanzelf belicht. ‘Het leven kan je dan plotseling in een situatie brengen die je helemaal niet wenst.’ Maar die moeilijkheden, confrontaties en pijn zijn inherent aan snelle groei.
Dat we onze ‘grote vakantie’ traditioneel in de zomer plannen, is in dit licht heel logisch. Snelle groei en afscheid nemen van oude zaken, vragen om een korte tijd van bezinning en rust. Tijdens de rustperiode komt er weer ruimte voor nieuwe creatieve impulsen, die na de zomer vorm kunnen krijgen.
* De Kreeftskeerkring of noorderkeerkring is een kring op het noordelijk halfrond, parallel aan de evenaar, die de hoogste breedte aangeeft waarin de zon loodrecht op de aarde kan staan. Dat gebeurt één keer per jaar, rond 21 juni. Op het zuidelijk halfrond vindt dezelfde situatie plaats op de Steenbokskeerkring, op 21 december, waar het ook daar het begin van de astronomische zomer markeert. Het gebied tussen de Kreeftskeerkring en de Steenbokskeerkring noemen we trouwens de tropen.
