Op de lagere school kreeg elk schoolcarnaval een thema. Het thema van de vierde klas was de Edda, de Noordse mythologie. In het halfjaar dat eraan voorafging waren die verhalen uitgebreid aan ons verteld, tegen carnaval wisten we alles over Loki, Balder, Wodan en Thor.
Dat jaar was ik Freya, godin van de liefde, sensualiteit en vruchtbaarheid. Freya de onafhankelijke. Ze moet me hebben aangesproken vanwege haar toverkrachten. Met haar mantel gemaakt van veren kon ze vliegen en zich onzichtbaar maken voor vijanden. De veren op mijn mantel waren geknipt uit een verzameling kleurige lapjes en het was een leenmantel bovendien (ik heb in die jaren meerdere Freya’s geboren zien worden op het schoolplein), maar dat deed niet af aan de ervaring – voor een dag waande ik me een godin.
Als volwassene kan ik nog steeds opwinding ervaren bij het vinden van een veer. Grote veren, kleine met een opvallend patroon, simpele grijze of witte, het maakt niet uit. Die vreugde is een oerreactie, veren en vogels spreekt ons soort tot de verbeelding. Veren krijgen over de hele wereld krachtige, symbolische kwaliteiten toegekend. Bewust of onbewust denken we bij veren aan vrijheid, tederheid, kwetsbaarheid, kracht, sensualiteit, verleiding, aan trots en eer. Associaties afgeleid van functies in de dierenwereld.
Tentoonstelling Wereld vol veren
Welke rollen veren zoal vervullen in ons bestaan is te zien in Wereld vol veren, de tentoonstelling in het Afrikamuseum in Berg en Dal. Een tocht door zalen vol hoofdbedekkingen, sierraden, kledingstukken en waaiers gemaakt van veren, voert je langs landen en gebieden als Congo, Kenia, de Amazone, Noord-Amerika en Papoea-Nieuw-Guinea. Het ene object nog prachtiger en imposanter, nog kunstiger gemaakt dan het andere.
<— Zoals deze sjamanentooi uit ca. 1967 van de Piaroa uit Venezuela – Uhua’thua, zoals ze zichzelf noemen. In de tooi zijn palmblad, toekanveren, hoeven van pekari (navelzwijnen), noten, keverhoorntjes en schelpen verwerkt.
Vogels beschermen
Veel inheemse culturen gaan redelijk zorgvuldig te werk bij het vergaren van veren. ‘Zij doden de vogels niet voor hun veren, maar plukken ze tijdens hun leven incidenteel,’ lees ik op een bordje (al kun je je afvragen hoe diervriendelijk dat ‘incidentele plukken’ is). ‘De vogels worden niet in kooitjes gehouden maar vliegen vrij rond.’ Toch heeft de menselijke jacht op veren gevolgen gehad voor het bestaan van soorten. De populariteit van hoeden met veren liep in de eerste decennia van de twintigste eeuw zo uit de klauwen dat er uiteindelijk een organisatie in het leven geroepen is ter bescherming van vogels: de vogelbescherming.
Er valt nog zoveel meer te vertellen, maar ga hem vooral zelf zien, deze tentoonstelling! Verwonder en verbaas je over zoveel pracht en praal.
Wereld vol veren is nog tot 24 september 2017 te zien in het Afrikamuseum.
Mexicaanse bruid – foto Alejandro Aquirre
Determinatie van veren
Ook leuk: op Facebook ontdekte ik de groep ‘determinatie van veren’. Liefhebbers van veren en vogels leren en vragen elkaar welke vogel bij welke vondst hoort. De antwoorden van de kenners zijn soms fascinerend gedetailleerd. ‘Van jong vrouwtje, pen zes, blauwe vogels (adults) houden pen zes wat langer vast, soms zelfs tot na uitvliegen van jongen.’
Mijn eigen vondsten bind ik op een spiraal van koperdraad (dun, buigzaam lasdraad), die aan de muur hangt en met de tijd steeds voller wordt. En nu ik die eens nader bestudeer, zie ik dat daar sowieso een veer van de torenvalk tussenzit!
