Stoffen verven met planten is bezig aan een come back. Niet verwonderlijk, gezien de groeiende behoefte aan een ecologische en duurzame leefstijl. In Amsterdam geeft Lucila Kenny workshops Making slow textiles using Natural Plant Dyes. Cathelijne liet zich verleiden mee te doen.
Als Lucila vraagt waarom we deelnemen aan deze workshop, weet ik niet wat ik moet zeggen. Eh… ik heb eigenlijk geen idee. Iets trok me ernaartoe, zomaar. De andere deelnemers weten het wel te benoemen. De kunstacademiestudent bijvoorbeeld is nieuwsgierig naar natuurlijke methoden om textiel te bewerken en de yogadocent hoopt een nieuw medium te vinden om haar creativiteit in kwijt te kunnen. Bij mij was het vooral Lucila’s holistische visie die een snaar raakte. Verleid door Facebook kwam ik, klik, klik, klik, op haar website terecht en was meteen verkocht.
Vuile vachten
Misschien speelde de echo uit het verleden mee. Als klein meisje had ik mijn moeder wolvachten zien wassen, vers geschoren en nog vol schapenpoep, urine en insecten. Eenmaal schoongespoeld kaardde ze de vettige wol, spon draden, verfde de strengen. Ze breide er dingen van, truien herinner ik mij. De geuren van vuile, natte en gesponnen wol zitten nog in mijn geheugen. Ik herinner mij ook vaag haar zoektocht naar planten om mee te verven, en dat ze er een aantal in onze bescheiden achtertuin liet groeien.
Alchemie met kleuren
Op de grote werktafel in haar atelier heeft Lucila materialen uit haar verfkeuken tentoongespreid. Het loof van een bos wortelen, een granaatappel, saffraan, blaadjes van de indigoplant, kurkuma, boomschors. Allemaal potentiële verfstoffen. De citroen, galappels van de eik en flessen azijn en aluin behoren tot de afdeling fixeermiddelen, waarmee je de pigmenten aan de stoffen kunt laten hechten. Het soort fixeermiddel dat je gebruikt is van invloed op de kleur en tint die ontstaat. Uit één plant kun je zo meerdere kleuren tevoorschijn toveren.
Verven is chemie. Dat begint al bij het oogsten van de plant. De maand waarin je oogst is van invloed op de kleur die gewonnen wordt, net als de standplaats van de plant of boom. De temperatuur van het verfbad en de pH waarde van het water spelen ook een rol. En is je pan van koper of aluminium dan geeft dat weer andere effecten.
Roeren in de pannen bij Claudy Jongstra
De Argentijnse Lucila kwam naar Nederland om stage te lopen bij kunstenares Claudy Jongstra, die wereldwijd bekend is om het nieuwe elan dat ze aan vilt gaf. Maar het waren de verfpannen die Lucila het meest fascineerden. Na haar stage bleef ze nog een paar jaar langer voor Jongstra werken om de kleuren voor haar kunstwerken te brouwen. Dat betekende heel veel experimenteren. Want welke plantonderdelen gebruik je het best? Wanneer oogsten? Vers of gedroogd verwerken, welk fixeermiddel, hoeveel gram kleurstof bij hoeveel gram weefsel? Eindeloos testen en puzzelen. ‘Verven is als koken,’ zegt Lucila. Geef drie mensen hetzelfde recept en dezelfde ingrediënten en ze koken iets dat verschillend smaakt.
Dat verfstoffen anders uit kunnen pakken dan je verwacht als je met natuurlijk materiaal werkt, blijkt ook vandaag. Henna geeft oranje? Je zou het verwachten maar het levert een lichtbruine camel op. Elke kleur heeft ook een ander effect op verschillende materialen, zien we. Wol geeft de diepste kleuren. Daaraan hecht de kleurstof kennelijk het makkelijkst.
Plantaardige meditatie
Verven met natuurlijke materialen vraagt eindeloos veel geduld en tijd. Materialen verzamelen, malen, inweken, voorkoken, verven en drogen, daar gaan dagen overheen. Maar alleen als je die tijd neemt krijg je de verborgen kleuren van de natuur te zien. De roze, gele en groene tinten van de berk en iep bijvoorbeeld, en het geel en perzikoranje van rabarber.
Het proces geeft je behalve de kleuren nog andere waardevolle inzichten terug: wat vertraging met je doet bijvoorbeeld, hoe je omgaat met verwachtingen en of je je open kunt stellen voor wat zich van nature aandient. Toen Lucila met mediteren begon, viel haar de gelijkenis op met het werk in haar atelier. ‘Het verfproces vergt volledige aanwezigheid. Je kunt niet even bij de pan weglopen om iets anders te gaan doen. Je moet met volle aandacht roeren, anders gaat de stof onregelmatigheden vertonen. Van het verven heb ik geleerd geduldig te zijn, open en nieuwsgierig. Dat kan ik nu ook veel beter toepassen in het leven buiten de studio.’
De kleuren van Amsterdam
Wanneer Lucila geen lesgeeft, maakt ze plantaardig geverfde sjaals en werkt ze aan haar project met werktitel ‘Colors from Amsterdam’. Het is haar wens de verborgen kleuren van Amsterdam te tonen, gewonnen uit bestanddelen van Amsterdamse bomen. Wat een poëtisch idee. Ik kan niet wachten de eerste resultaten te zien.
Haar plantgeverfde sjaals zijn te koop via haar eigen website of in The Maker Store, Hannie Dankbaarpassage 39 in Amsterdam (De Hallen).
Volg Lucila ook op Instagram!
